الرّحيم

Luğavi çerçeve;

Rahim; “Rahm” kökünden türeymiş bir ismi faildir. Eşsiz ve benzersiz rahmet eden, rahmetin gerçek faili manasını ifade eder. İsmi fail vezninde olması rahmet işinin sürekli ve daimi yapıldığını ifade eder. Yani Allah her daim rahmet edendir. Bir defa rahmet edene rahim denmez. Her daim rahmet edene rahim denir. ER-Rahim isminin kuldaki tecellisi, kulun sınırlı olan merhametini her daim izhar etmesidir. Allah zatı ile rahmet eder, kulları ise duyguları ile merhamet eder. Rahim ismi, Rahman ismi ile aynı manayı ifade ediyor gibi görünse de Er-Rahim ismi Er-Rahman isminden farklıdır. “Rahman ismi rahmetin ezeli oluşunu, Rahim ismi de rahmetin ebedi oluşunu ifade eder. Rahman ve rahim isimlerinin ortak manası rahmettir. Rahim; Rahman isminden daha özel bir mana ifade eder.  Yani Rahim ismi, rahmete hassas ayar verir. Rahmetin Allah’a bakan kısmını Rahman ismi, rahmetin kula bakan kısmını da Rahim ismi ifade eder. Rahman ismi rahmet edene, Rahim ismi ise rahmet edilene işaret eder. Rahman ve Rahim isimleri Esma-ul Hüsna da “El-Evvelu ile El- Ahiru, Ez-Zahiru ile El-Batın’u imsilerini çağrıştırır.

Nazari çerçeve;

Yüce Allah, Rahman isminin tecellisi olan rahmeti ilke edinerek kâinatı yoktan var etmiş, Rahim isminin tecellisi ile de rahmetinin gereği olarak yarattığı mahlûkata kişinin iradesine bağlı olarak ona merhamet vermiştir. Yani Allah, tüm insanlığa rahmet etmiştir. Fakat tüm insanlığa merhamet vermemiştir. Merhametini, iradesini kullanıp iyiliği ve güzelliği tercih edene lütfetmiştir. Eğer Allah tüm insanlığa merhamet etseydi herkes iman etmiş olurdu. Fakat insanlardan kimisi Allah’ın merhametine mazhar olurken kimisi ise onun lanetine ve gazabına uğraması Allah’ın herkese merhamet etmediğinin apaçık göstergesidir. Peki, Allah’ın merhamet ettiği kimdir? İşte iradesini hakka kullananlara rahim ismi ile tecelli edip onlara merhamet ederken, iradesi kullanmayanların üstüne de pisliği boca etmiştir. Bu manada Allah yeryüzünde mümin, kâfir ayırt etmeksizin tüm canlılara yaşama imkânı vermesi onun Rahmaniyyetinin tecellisi iken, canlılar içerisinden iradesini hakka kullanarak iyiliği ve güzelliği tercih eden kimseye merhamet etmesi ise O’nun Rahimiyyetinin tecellisidir. Yani Allah Rahman ismi ile tüm mahlûkata rahmet ederken, Rahim ismi ile de Rahman isminin tecellisi olan rahmeti iradesini kullanıp daha ileri bir seviyeye götürenlere tecelli ederek iki kat rahmet etmiştir. Müminlerdeki rahmet katmerlidir. Çünkü Rahim isminin tecellisi olan rahmet kulun iradesi verilmiş olan bir ödül ve onur belgesidir.  Allah rahmet eder, Allah’ın rahmetinden pay alan kullar ise rahmet değil ancak merhamet eder. Çünkü Merhamet alınan Rahmet demektir. Yüce Allah, merhameti bir yerden almaz. O rahmandır.  Rahim ise rahmetini Rahmandan alır. Bu yönü ile Rahim ismi bir taraftan Rahman ismine, diğer taraftan ise rahmanın kullarına bakar. Onun Rahmeti olmasaydı tüm insanlık hüsrana uğrardı, Şayet O’nun Rahim isminin tecellisi olan Merhameti olmasaydı insanlık hidayet bulamazdı. Yani Allah’ın insanı yoktan var etmesi rahmeti, var ettiği insanı, varlığından haberdar etmesi de merhametidir.

ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ (64)

“ Sonra siz tüm bu gerçeklere rağmen yüz çevirdiniz. Şayet Allah’ın sizin üzerinizdeki lütfü ve rahmeti olmasaydı elbette siz hüsrana uğrayanlardan olurdunuz. (Bakara:64)

Bize verilmiş olan İrade rabbimizin büyük bir lütfü, bize verilen mühlet ise rabbimizin büyük bir rahmetidir. Eğer Rabbimiz bize rahmet etmeseydi bir damla su bile içemez, bir nefes bile alamazdık. Şu an konuşmamız bile O’nun rahmetinin tecellisidir. Şayet O’nun merhameti olmasaydı hidayeti bulamaz ve iyiyi, doğruyu seçemezdik. İşte rahmetin tecellisi olan iradeyi iyiye kullanıp güzele nail olmak onun merhametinin tecellisidir. İnsanın varoluşu rahman isminin, var olduktan sonra merhametli oluşu ise rahim isminin tecellisidir.  Bitkilerin, hayvanların, insanların yapısını inceleyen botanik, zooloji, biyoloji, tıp gibi ilimlerin alanına giren varlık ve olaylarda Allah’ın Rahman oluşunun sırları görülürken, iradeyle ve çalışarak kazanılan işlerinde ise Rahim oluşunun sırları görülür. Başlangıçta çalışana, çalışmayana bakmadan kâinatı yoktan varlık âlemine çıkarmak Rahmanın bir Rahmetidir. Daha sonra çalışanları verdikleri emek karşılığında çalışmadaki gayelerine kavuşturmak ise Er-Rahim’in bir merhametidir. Demek ki Rahman’ın Rahmeti olmasaydı biz yaratılmazdık, Rahim’in merhameti de olmasaydı yaratılıştan var olan kabiliyetlerimizi geliştiremez ve ilk yaratılış durumundan bir adım dahi ileri atamaz ve nimetlerin inceliklerine eremezdik.  Bir Annenin fıtri olarak, gayr-ı ihtiyari çocuğuna gösterdiği şefkat Rahman’ın isminin tecellisi ile oluşurken, insanın iradesi ile iyiliği, doğruluğu, fazileti, imanı tercih etmesi de Rahim isminin tecellisi ile oluşur. Rahman ismi rahmet edene, Rahim ismi ise, merhamet edilene işaret eder. Rahman Zata işarettir, Rahim ise Rahmet edenin fiilini işarettir. Rahmet zati, rahim ise fiili sıfat olur. Yüce Allah’tan eşyaya doğru Rahim, eşyadan Zatı İlahiye doğru Rahman isminin manası düşünülmelidir. Yüce Allah, Rahman olduğu için Rahimdir. Rahmeti olmasaydı merhameti de olmazdı. Rahman isminin ifade ettiği rahmet kullarda fitri olarak meydana gelirken, Rahim isminin ifade ettiği merhamet ise kullarda irade ile meydana gelir. Dolaysıyla kişi mutlak manda Rahman olamaz, fakat mukayyet olarak rahim olabilir. Yani İnsan mutlak rahmet edemez, ancak merhamet eder. Çünkü rahmet etmek yalnızca Allah’a mahsustur. Ölen bir mümin için Allah rahmet etsin deriz. Allahtan başka rahmet edecek güç yoktur da ondan. İnsan için çok rahmetlidir diyemeyiz. Fakat çok merhametlidir deriz. Tüm bu hakikatlerin temelinde şu vardır; Rahmân sıfatı, mutlak manada kullanıldığında; peygamberler dâhil, hiçbir bir insan için kullanılamaz. Çünkü karşılıksız ve kayıtsız şartsız bir rahmeti, ifade eden Rahmân sıfatını, insanın fıtrî yapısı kaldıramaz. İnsan, böyle bir rahmeti gösterme gücüne, yaradılışı gereği sahipte değildir. Fakat insan Rahim isminin tecellisi ile birisine merhamet edebilir. Bundan dolayı Rahim ismi kayıtlı olarak insan için kullanılırken rahman ismi kayıtlı olarak ta bir insan için kullanılamaz. Kur’an’ı Kerimde Rahim ismi mukayyet olarak peygamberimiz için kullanılmıştır.

لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ (128)

“Andolsun, size kendinizden (sizin cinsinizden) öyle bir peygamber gelmiştir ki; sizin sıkıntıya uğramanız ona çok ağır ve güç gelir. Size çok düşkündür. Müminlere karşı çok şefkatli, çok merhametlidir o.” (Tevbe:128)

Okuduğumuz bu ayette Rahim ismi peygamberimiz için kullanılmıştır. Çünkü ER-Rahim esması onda öylesine tecelli etmiştir ki; O inanlara karşı gerçekten çok merhametliydi. Şimdi sorarım müminlere bu kadar merhametli olan bir peygamberin takipçisi olarak bizler gerçekten peygamberin müminlere karşı sergilemiş olduğu merhameti birbirimize sergileyebildik mi? Ne yazık ki; İnan insanlar bir kâfire, bir müşrike ve bir ateiste gösterdikleri merhameti bir birlerine göstermiyorlar. Rahim isminden nasiplenmemiş ey insanlar Allah size rahim ismi ile tecelli etsinde sizde peygamber gibi inanlara karşı çok merhametli olasınız. Bırakın böyle insanların birbirine merhamet etmesini, eğer imkân bulsalar beriki; diğerini ezip geçer sırf kendi düşünceleri, kendi hizipleri, kendi meşrepleri ve mezhepleri galip olsun diye. Kişideki merhamet Rahim isminin tecellisi ile doğru orantılı olarak artıp azaldığı için diyoruz ki Ya Rab! Rahim isminle tüm inanlara tecelli ey! Öyle tecelli eyle ki; onlar birbirlerine karşı çok ama çok merhametli olsunlar.

Kur’an-i Çerçeve;

Fatiha Suresi’nde besmelenin ardından, “Âlemlerin Rabbine hamdolsun” diyerek başlayan Yüce Allah; “O, Rahman ve Rahîmdir” diye devam etmiştir.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (1) الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ (2) الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (3)

“ Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla. Hamd âlemlerin rabbi, rahman ve rahim olan Allah’a mahsustur.” (Fatiha;1-2-3)

Rahman ve Rahim isimlerinin hamda bağlanmasındaki hikmet de; Rabbimizin rahmetinin karşılığında O’na yapmamız gerekeni bize bildirir. Yani; Ey kul! Allah, rahmet ve merhameti ile kâinatı terbiye etmişse bu terbiyeden sana da düşen Allah’a hamd etmek ve O’nu hakkı ile övmektir. Ey kul! Allah kâinatı terbiye ederken merhameti ile terbiye etmişken sende insanlığı terbiye ederken Allah’ın rahman ve rahim isimlerini kendine ilke edinerek insanlık ailesini terbiye et. İbadetin en küçük lâhzası hükmünde olan hamd Rahman-ı Rahim’e karşı yapmamız gereken şükrün dille ifadesidir. Bu şükrün kalple ifadesi iman, Fiil ile ifadesi ise Salih amelidir. Bir kulda Rahim ismi tecelli ederse O kul kalp, dil ve fiil ile Allah’ı zikreder. Kalbi ile iman, dili ile şükür ve hamd, fiilleri ile ibadet eder. İşte böyle birini gördünüz mü bilin ki Allah bu kimseye ER-Rahim ismi ile tecelli etmiştir. Biz de Er-rahman ve Er-rahim isimlerinin tecellilerine nail olmak için rahmet ummanında kulaç atacağız. Nasibimiz kaç kulaç olur o bilinmez. Fakat biz kulaç atmaya devam edeceğiz. Çünkü Rabbimizin rahmet ve merhamet deryası öylesine büyük ki; böyle bir deryada boğulmamak bile onun merhametinin tecellisidir. Fakat her şeye rağmen O’nun rahmet ve merhamet deryasında kulaç atmaya devam edeceğiz ya cennetle sonuçlanan bir kıyıya varacağız ya da bu yolda can verip şahadete mazhar olacağız.

            Rahîm ismi Kur-an’da isim formu ile tam 114 ayette geçmektedir. En çok Ğafur ismi ile birlikte kullanılır. Ğafur ismi ile tam 72 kez kullanılmıştır. Peki, Rahman isminin değil de Rahim isminin Ğafur ismine bağlanmasının hikmeti nedir? Cevap; Şayet Ğafur ismi Rahman ismine bağlansaydı yeryüzündeki tüm insanlık af olurdu. Çünkü Rahman ismi kulun iradesine bakmaksızın tecelli eden bir isimdir. Bundan dolayı Ğafur ismi Rahman ismine değil de Rahim ismine bağlanmıştır. Yani kulun ortaya koyduğu irade (İman ve Salih amel) doğrultusunda kullunu affeder. Bu af edişin ve bağışlanmanın temelinde Allah’ın Rahim isminin tecellisi vardır.

قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (53)

De ki: "(Allah şöyle buyuruyor:) Ey kendilerini amaçsız ve anlamsız bir şekilde boşa harcayan kullarım! Allah'ın rahmetinden umudunuzu kesmeyin: Allah bütün günahları bağışlar; çünkü O, çok bağışlayıcıdır, rahmet kaynağıdır!" (Zümer:53)

إِلَّا مَنْ تَابَ وَآَمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا

“Fakat tövbe eden, iman eden ve Salih amellerde bulunan başka; işte onların günahlarını Allah iyiliklere çevirir. Allah, çok bağışlayandır, çok esirgeyendir.”  (Furkan:70)

Rahim ismi Kur-an’da 13 kez Aziz ismi ile beraber geçmektedir; Geçtiği ayetlerden biri de duhan suresi:40. ayet

إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ مِيقَاتُهُمْ أَجْمَعِينَ (40) يَوْمَ لَا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئًا وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ (41) إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ (42)

Şüphesiz ki O, (mümin ile kâfirin, hak ile batılın, doğru ile eğrinin birbirinden) ayırt edileceği gün, hepsinin (hesaba çekilecekleri) vakitleridir. O gün dost dosta fayda veremez. Allah'ın merhametine mazhar olanlar dışında, kimseye yardım da edilmez. O, gerçekten Aziz’dir, Rahîmdir (üstün kudret sahibidir, merhamet ve ihsanı boldur). (Duhan:40-41-42)

Soru: Rahim isminin aziz ismi ile beraber gelmesinde ki hikmet nedir? Cevap: Allah mutlak galiptir. Asla mağlup edilemez. Hem kendisi şereflidir, hem de insanlara şeref verir. Çünkü O izzetin kaynağıdır. Rahim isminin aziz ismi ile beraber kullanılmasının hikmeti; kullara olan merhameti aczi yetinden dolayı değildir. Kullarını bağışlamakla da şeref kazanmaz. Yani şereften yoksun olduğu için merhametli değildir. O, Özü itibariyle güçlüdür, O’nun gücüne kimse karşı koyamaz. Gücü her şeyin üstünde olmasına rağmen bağışlıyorsa bu onun rahmetindendir.

Rahîm ismi Kur-an’da 9 kez Tevvab ismi ile birlikte zikredilmiştir. Geçtiği ayetlerden biride hucurat suresi 12. Ayet

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ (12)

Ey iman edenler, zannın birçoğundan kaçının. Çünkü bazı zan (vardır ki) günahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Kiminiz de kiminizi arkasından çekiştirmesin. Sizden her hangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allahtan korkun. Çünkü Allah tövbeleri her daim kabul edendir, çok esirgeyicidir.

Soru: Rahim isminin tevvab ismi ile beraber gelmesindeki hikmet nedir? Cevap: Allah, rahmetinden dolayı kullarının tövbelerini kabul eder. Kul günah işler sonrada Allah’tan mağfiret dilerse Allah O kul için Ğafur ve rahimdir. Yani kulunun günahını bağışlar yaptığı kötülüğü iyilik ile tebdil eder. Pek kul her düştüğünde kim bağışlar. Bu durumda Allahın hangi esması tecelli eder. Ğafur ve Rahim isimleri mi? Yoksa Tevvab ve Rahim isimleri mi? İşte Allah’ın Rahim isminin Tevvab ismi ile beraber zikredilmesindeki hikmet budur. Yani mecazen kul Tövbe etmekten usanmadıkça Allah O’nu rahmeti ile bağışlamaktan usanmaz. Her daim tövbeleri rahmetiyle kabul eden O’dur.

Rahim ismi Kur-an’da 9 kez Raûf ismi ile beraber kullanılır. Allah’ın hem merhametli hem de kullarına karşı yumuşak davrandığı ifade edilir.

وَالَّذِينَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آَمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ (10)

هُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ عَلَى عَبْدِهِ آَيَاتٍ بَيِّنَاتٍ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَإِنَّ اللَّهَ بِكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ (9)

Rahim ismi 6 kez de Rahman ismi ile beraber geçmektedir. Bu birliktelik hem Allah’ın ulûhiyetine hem de rahmetinin sonsuzluğuna işaret eder. Rahman’ın isminin tecellisi olan rahmet olmasaydı biz yaratılmazdık, Rahim isminin tecellisi olan merhamet de olmasaydı yaratılıştan var olan kabiliyetlerimizi geliştiremez ve ilk yaratılış durumundan bir adım dahi ileri atamaz ve nimetlerin inceliklerine eremezdik. Kur’an’ın indirilişi Rahman isminin tecellisi iken, İradesini kullanıp kur’an’ı okuyarak rahmana kulluk yapmamız ise O’nun Rahim ismin tecellisidir. Yani kul Rahman isminin tecellisi olan vahye, Rahim isminin tecellisi olan iradesini kullanarak mazhar olursa işte o zaman kulda Rahman’ın rahmet nuru ile Rahim’in rahmet nur’u bir araya gelmiş olur. Yani nurun ale nur olur.

حم (1) تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (2) كِتَابٌ فُصِّلَتْ آَيَاتُهُ قُرْآَنًا عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (3)

“Ha,mim; Bu, gerçeği bilmek isteyen bir toplum için ayetleri ayrı ayrı açıklanmış, Arapça bir Kur'an olmak üzere Rahman (ve) Rahim tarafından indirilmiş bir kitaptır.”

Rahim ismi 1 kez Vedûd ismi ile beraber geçmektedir. Allah, kullarını bağışlarken kulun her defasında bağışlanma isteğinden usandığı için kulu bağışlamaz. Bilakis onlara olan sevgisinden dolayı onlara rahmet eder. Allah hem sever hem de rahmet eder.

وَيَا قَوْمِ لَا يَجْرِمَنَّكُمْ شِقَاقِي أَنْ يُصِيبَكُمْ مِثْلُ مَا أَصَابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صَالِحٍ وَمَا قَوْمُ لُوطٍ مِنْكُمْ بِبَعِيدٍ (89) وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ (90)

"Ey kavmim! Benimle ayrı yol tutmanız sakın sizi günaha sürüklemesin; yoksa Nuh halkının, Hud halkının, Salih halkının başına gelen sizin de başınıza gelir ve (hatırlayın ki,) Lut kavmi sizden fazla uzak değil! Öyleyse günahlarınız için Rabbinizden bağışlanma dileyin ve sonra da tövbe ve pişmanlık içinde O'na yönelin! Çünkü O acıyıp esirgeyenlerin en yücesi, sevginin kaynağı, gözesidir!" (Hud:89-90)

Bu ayetteki “rabbinizden mağfiret isteyin” sözü; Ğafur ve Rahim isimlerinin tecellisi ile kulun bağışladığını ifade ederken, Allah’a tövbe edin sözü ile de; Tevvab ve Rahim imsilerinin tecellisi ile kulunun her daim dönüşünün kabul edildiğini ifade eder. Peki, Allah; kuluna mağfiret ederken de, her daim dönüşünü kabul ederken hangi Esması ile tecelli ediyor?     El-Vedud-ER-Rahim isimleri ile tecelli ediyor. Yani sevdiği için merhamet edip kulunun her dönüşünde onun günahını bağışlıyor. Allah’ın kullarını Ğafur oluşu da, Tevvab oluşu da temelinde El-Vedud oluşuna dayanır. Temelinde sevginin olmadığı bir af ve mağfiret Allah’a isnat edilmez. Çünkü Allah, sevmediğini bağışlamaz. Allah’ın bağışladığı kimseler Allah’ın sevdiği kimseler iken, Allah’ın bağışlamadığı da sevmediği kimselerdir.

Rahim ismi 1 kez de el-Berr ismi ile beraber geçmektedir. Allah herhangi bir gücün zorlaması ile ve ya herhangi bir gücün baskı altında kalarak kullarına rahmet etmez. Rahim isminin tecellisi olan rahmet, Rabbimizin bize bir iyiliğidir. İyilik yapma özelliği Allah’ın zatında vardır. Allah’ın rahmeti çok geniş ve çok boyutludur. Bütün insanları ve evreni kapsar. Allah’ın rahmetinde sınır yoktur. Berr ismi ile beraber gelişi rahmetin inanlara bir iyiliği olduğunu gösterir. Allah iyi olduğu için rahmet etmiştir. Kuldaki tecellisi ise; Ey kul! İyi olursan rahmet edersin, rahmet ediyorsan iyilerdensin demektir.

وَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءَلُونَ (25) قَالُوا إِنَّا كُنَّا قَبْلُ فِي أَهْلِنَا مُشْفِقِينَ (26) فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا وَوَقَانَا عَذَابَ السَّمُومِ (27) إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلُ نَدْعُوهُ إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ (28)

Ve (böylece cennet nimeti tattırılanlar,) birbirlerine dönerek (geçmişte yaşadıkları hakkında) sorular soracaklar. Ve diyecekler ki;  "Bizler dünyada, ailemiz ile beraber yaşarken sonumuzdan endişe ederdik. Ama şükürler olsun ki Allah bize lütfetti ve bizi, o kavuran ateşten korudu. Şüphesiz biz bundan önce (yalnız) O'na yalvarırdık. (Ve O, bize şimdi gösterdi ki) yalnız O'dur gerçekten iyilik eden ve gerçek rahmet kaynağı!"

Rahim ismi 1 kez de Rabb ismiyle beraber geçmektedir. Allah kullarına sadece merhamet etmekle kalmaz. Rab isminin tecellisi ile onların hayatlarına müdahale eder. Allah hem yaratır hem de terbiye eder. Emretme ve yasaklama yetkisine sahiptir. Kimseye sormadan, danışmadan karar alma yetkisi vardır. Dilediğini yapar, yaptığından dolayı kimseye hesap vermez. Allah bütün bu yaptıklarını da Rahmeti kendisine ilke edinerek yapar. Mesela bir anne çocuğunu iyi terbiye etmek için onun kötülüklerden korumak adına bir takım yasaklar koyar ve çocuğu o yasakları çiğnediğinde çocuğa kızar, bağırır hatta döver. {Ama bunu sevdiğinden dolayı yaptığını hiç bir zaman unutmayalım.} Şimdi insanların terbiye edicisi de Allah olduğu için kullarının yanlış yapmamaları adına peygamberler ve vahiy göndererek onlara bir takım emir ve yasaklar belirleyerek onları terbiye eder. Eğer vahiy olmasa idi insanlar ilkel kalacaklardı. Şimdi Allah rahmeti kendisine ilke edinerek vahiy ile kullarını merhale merhale ilkellikten kemale doğru terbiye ediyor. Yoksa vahi kulun özgürlüğünü kısıtlamıyor. Kul yanlış yaptıkça Allahın kulunu azarlaması ve ya bu dünyada iken O kulu azap etmesi yine Rabbimizin rahmeti ile O kulu terbiye ettiğinin bir göstergesidir. Azarlayıp ve ya azap etmesi kulunun hakka dönüp, terbiye olması içindir. İşte Allah, tüm kâinatın eşsiz ve benzersiz terbiye edicisidir. O’nun böyle eşsiz ve benzersiz terbiyesinin temelinde de Rahim oluşu vardır. Yani O Rabburrahimdir.

سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ (58)

“Rabburrahim’den size selam olsun.” (Yasin suresi:58)

ALLAH KİMLERE RAHMET EDER?

1-Allah, iyiliği emredip kötülüklerden sakındıran, namazı kılıp zekâtı veren, Allah’a ve Resulüne itaat edenlere rahmetini indirir:

“İnanan erkekler ve inanan kadınlar, birbirlerinin velisidirler. İyiliği emrederler, kötülükten men ederler, namazı kılarlar, zekâtı verirler, Allah'a ve Elçisine itaat ederler. İşte onlara Allah rahmet edecektir. Allah daima üstündür, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tövbe 71)

2-Allah Kur-an’a uyan olanlara rahmet eder:

 “Bu indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. Artık ona uyun ve muttaki olun ki rahmete nail olasınız.” ( En‟am 155)

 3-Allah Kur’an okunurken susup dinleyenlere rahmet eder:

“Kur’an olunduğu zaman, hemen onu dinleyin ve susun ki merhamet olunasınız.” (Araf 205)

 4-Allah istiğfar edenlere rahmet eder:

“Salih kavmine şöyle dedi: Ey kavmim! Niçin iyilikten önce çabucak kötülüğü (rahmetten önce azabı) istiyorsunuz? Allah’tan mağfiret dilemeli değil misiniz? Olur ki esirgenirsiniz.” (Neml, 46)

5-Allah dünya ve ahiret azabından korkan ve günahlardan sakınanlara merhamet eder;

“Onlara, “Önünüzdeki ahiretten ve arkanızdaki günahlarınızdan korkun ki merhamet olunasınız” denildiğinde aldırmazlar.” (Yasin 45)

6-Müslüman kardeşlerinin aralarını düzeltenlere Allah rahmet eder:

“Müminler ancak kardeştirler. Öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin ve takvalı olun ki merhamet olunasınız.” ( Hucurât 10)

7-Başlarına bir bela ve musibet geldiği zaman sabredenlere Allah rahmet eder:

“Onlar başlarına bir bela geldiğinde “şüphesiz ki biz Allah’a aidiz ve O’na döneceğiz” derler. İşte onlara Rablerinden mağfiret ve rahmet vardır. İşte onlar hidayete erenlerdir.” ( Bakara 155-156)

8-Allah, iman edip hicret eden ve kendi yolunda cihad edenlere rahmet eder:

“Şüphesiz ki iman edip hicret edenler ve Allah yolunda cihad edenler, Allah’ın rahmetini ümit edenlerdir. Allah ğafûr ve rahîmdir.” (Bakara 218) 40

9-Allah’a sımsıkı sarılanlara Allah rahmet eder:

“Allah’a iman edip O‟na sarılanları Allah, kendi katından bir rahmete ve lütfa girdirecektir. Onları, dosdoğru bir yola iletecektir.” (Nisa 175)

 10-Allah yeryüzünde fesat çıkarmayan, korku ve ümitle dua edenlere rahmet eder:

“Yeryüzünü ıslah ettikten sonra, orada fesat çıkarmayın. Ve Allah‟a korku ve ümitle dua edin. Şüphesiz Allah’ın rahmeti iyilik yapanlara yakındır.” ( A‟raf 56)

ALLAH’IN RAHMETİ OLMASAYDI NE OLURDU?

 1-Hüsrana uğrardık:

“Eğer sizin üzerinizde Allah’ın fazlı ve rahmeti olmasaydı, muhakkak hüsrana uğrayanlardan olurdunuz.” ( Bakara 64)

 2-Şeytanlara uyardık:

“Eğer sizin üzerinizde Allah’ın fazlı ve rahmeti olmasaydı, pek azınız müstesna, şeytana uyup giderdiniz.” ( Nisa 83)

3-Kâfirler bizi Allah’ın yolundan saptırırlardı:

Allah’ın sana olan lütfü ve rahmeti olmasaydı, onlardan bir grup seni Allah yolundan saptırmaya yeltenirlerdi.” (Nisa 113)

 4- Büyük bir azap dokunurdu:

“Eğer dünyada ve ahirette Allah’ın lütuf ve rahmeti üstünüzde olmasaydı, içine daldığınız bu iftiradan dolayı size mutlaka büyük bir azap isabet ederdi.” ( Nur 14 )

 5- Asla kimse bizi temize çıkaramazdı:

“Eğer üstünüzde Allah‟ın lütuf ve rahmeti olmasaydı, içinizden hiçbir kimse asla (günahlarından) temize çıkamazdı. Fakat Allah dilediğini arındırır. Allah her şeyi işitir ve bilir.” ( Nur 21)

Rahim olan Allah’a Dua;

Ya Rahim Ya Allah! “Ey Rabbimiz! Biz iman ettik; öyle ise bizi affet, bize acı. Sen merhamet edenlerin en hayırlısısın” (Mü‟minûn 109,118)

Ya Rahim Ya Allah! Rabbimiz! Bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi kaydırma. Bize tarafından bir rahmet bağışla. Hiş şüphesiz Vehhap olan sensin.” (Ali Ġmran 8)

Ya Rahim Ya Allah! O yiğit gençler mağaraya sığınmışlar ve: “Rabbimiz! Bize tarafından bir rahmet ver ve bize, şu durumumuzdan bir kurtuluş yolu hazırla.” demişlerdi.”( Kehf 10) Biz de diyoruz Ya rab! Bizlere merhamet eyle, günahlarımızı bağışla, sana kavuşacağımız günü de en güzel günümüz eyle.

Ya Rahim Ya Allah! Arşı yüklenen ve bir de onun çevresinde bulunanlar (melekler) Rablerinin hamd ile tesbih ederler. O‟na iman ederler. Müminlerin de bağışlanmasını isterler: “Ey Rabbimiz! Senin rahmet ve ilmin her şeyi kuşatmıştır. O halde tövbe eden ve senin yoluna girenleri bağışla. Onları cehennem azabından koru.” derler. ( Mü‟min 7) Ya rab! bizleri meleklerin bu duasına mazharkılrak biz leri af eyle ve bizleri cehennem azabından koru.

Ya Rahim Ya Allah! “Ey Rabbim! Bana ve ana babama verdiğin nimetlere karşı, beni şükretmeye ve hoşnut olacağın iyi işler yapmaya muvaffak kıl. Rahmetinle beni iyi kullarının arasına kat.”

Ya Rahim Ya Allah! “Rabbimiz biz kendimize zulmettik. Eğer sen bizi bağışlamaz, bize merhamet etmezsen kesinlikle hüsrana uğrayanlardan oluruz” ( A‟raf 23)